Van onze redactie - donderdag, 10 3 2005 16:00

De Tsjechische overheid heeft 5,5 miljoen euro weggezet voor een onafhankelijke informatiecampagne over de nieuwe Europese Grondwet, zo meldt vandaag de EUobserver. Dat is meer dan vijf keer zoveel als het Nederlandse voorlichtingsbudget.

Door Steven de Jong - Gisteren heeft de centrum-linkse regering een wet aangenomen, waarmee referenda een legitieme en bindende status krijgen binnen de politieke besluitvorming. Daarvoor moet het Tsjechische parlement wel haar eigen Grondwet wijzigen. De wet is echter nog niet bekrachtigd, de centrum-rechtse oppositie heeft een amendement ingediend. Zij willen de referendumwet alleen van toepassing laten zijn op de Europese Grondwet en voorkomen dat het later ook bij andere beleidskwesties ingezet kan worden. Beide kampen stellen geen kiesdrempel voor.

Onenigheid over datum
Ook over de datum van het referendum voor de EU-Grondwet is nog onenigheid. De centrum-rechtse oppositie wil - in tegenstelling tot de coalitie - dat de volksstemming niet tegelijkertijd met de parlementsverkiezingen in juni 2006 wordt gehouden.

Dreigende kabinetscrisis
Zowel coalitie en oppositie hebben voor hun wetsvoorstel een significante meerderheid nodig in de Tsjechische 'Eerste en Tweede Kamer', wat gezien de verhoudingen geen sinecure is. Ook de dreigende Kabinetscrisis kan nog roet in het eten gooien. Premier Stanislav Gross ligt zwaar onder vuur, zijn flat zou hij te luxe hebben ingericht met overheidsgelden. Ook wordt de bewindsman beticht van belangenverstrengeling, omdat zijn vrouw dubieuze zakelijke activiteiten zou ontplooien.

Tsjechische bevolking staat positief tegenover Europese Grondwet
Het is zeer waarschijnlijk dat de Tsjechische bevolking in een referendum de Europese Grondwet goedkeurt. De Europese Commissie organiseert periodiek opiniepeilingen - de zogenaamde Eurobarometer - over de Europese Grondwet. In juli 2004 werd Europabreed de volgende stelling getoetst: "De Europese Unie moet een Grondwet aannemen." Hierop antwoordden 65 procent van de Tsjechische respondenten 'liever wel', en 15 procent 'liever niet'.

President Klaus verklaart zich ‘100 %’ tegenstander
De president van Tsjechië, Vaclav Klaus, neemt een bijzondere positie in het debat in, omdat hij zich als enig Europees staatshoofd een "100 % tegenstander" van de Europese Grondwet heeft verklaard. Volgens Klaus zal de Tsjechische Republiek in de Europese Unie wegsmelten, "als een klontje suiker in een kop hete koffie".

Eind februari 2005 publiceerde Klaus een opiniestuk in het Tsjechische dagblad Mlada fronta Dnes (MfD), waarin hij de 'Tien Geboden' van de Europese Unie aan de kaak stelt. Deze omvatten onder meer de evolutie naar een superstaat, de degradatie van lidstaten tot provincies, de superioriteit van Europees recht boven Tsjechisch recht, het opgeven van bevoegdheden door Tsjechië om zelf wetten te maken, en het feit dat Tsjechië weinig te zeggen zal hebben.

Budget en campagnes
Ondanks deze opstelling doet Klaus er alles aan om de bevolking een eerlijke stem te geven. Er zijn geen bronnen die erop wijzen dat een deel van het voorlichtingsbudget van 5,5 miljoen euro wordt ingezet voor overheidspropaganda. Vanuit de Nederlandse regering zijn er wel plannen om 1,5 miljoen euro extra in te zetten voor overheidspropaganda, voor het geval dat de 'nee-campagne’ te succesvol wordt.

Balkenende: ‘Vruchteloze stagnatie’
Premier Balkenende verweet de tegenstanders “vruchteloze stagnatie, fixatie op eigenbelang en gebrek aan daadkracht” voor te staan. De Nederlandse VVD-Europarlementariër Jules Maaten mengde zich in het debat met de bewering dat Nederland zich “onsterfelijk belachelijk” zou maken als het de Grondwet verwerpt. Om de gemoederen te sussen pleitte minister Bot van Buitenlandse Zaken toch voor een neutrale campagne vanuit de overheid.

SP tegen overheidspropaganda
SP-Europarlementariër Erik Meijer liet onlangs aan Politiek-Digitaal weten dat het ongehoord is om anderhalf miljoen euro voor overheidspropaganda te reserveren, terwijl de onafhankelijke referendumcommissie, die middelen voor de campagnes van voor- en tegenstanders van de Grondwet moet toewijzen, slechts over 1 miljoen euro kan beschikken voor zowel het ja- als het nee-kamp. In Spanje werd wel overduidelijk een ‘ja-campagne’ vanuit de regering gevoerd. Toch zond de Spaanse overheid aan iedere kiesgerechtigde een beknopt exemplaar van de Europese Grondwet.

'Reaction Force'
Het Europees Parlement heeft een zogenaamde 'Reaction Force' op scherp staan, die ingrijpt als er negatieve publiciteit ontstaat rondom de EU-Grondwet. Volgens Meijer heeft deze tot nu toe weinig van zich laten horen. “De Fractie van de SP in het Europees Parlement heeft enige tijd geleden aangeboden om ermee samen te werken." Indien het reactieteam deelname van tegenstanders weigert, overweegt de SP om zelf een ´Real Rapid Response Team´ op te richten.