Home
Kennis en Economie
Recht en Veiligheid
Europa
Jihad vs McWorld
E-government
Nieuwe democratie
   archief december 2005
archief september 2005
archief juli 2005
archief mei 2005
archief april 2005
archief maart 2005
archief februari 2005
archief augustus 2004
archief januari 2006
Columns
Politici
Overzicht thema`s
Verkiezingen
Tools
Het Belgenrapport
Nieuwsbrief
Colofon
Poldi.Net




Systeem, open u (Deel 1 - Analyse)
Guido Enthoven Gepost:     zaterdag, 16 maart 2002, 09:00
Van:     < Guido Enthoven is directeur van het Instituut voor Maatschappelijke Innovatie (IMI) >
URL:     < http://www.iminet.org >

'We willen onze soevereiniteit terug. We willen beter vertegenwoordigd worden. We willen beter bestuurd worden.' Guido Enthoven, Jurgen van der Heijden en Jan Schrijver richten het woord tot de volksvertegenwoordigers en bestuurders van Nederland. Ze doen zes concrete voorstellen voor democratische vernieuwing. Hieronder volgt deel 1, de analyse. 'Hoe komt het toch dat we vooral een beeld hebben van ritselen, rechtpraten, risicomijden en regeldrift?'

'Wanneer de instanties door een slecht bestuur hun recht en hun macht verbeuren, dan keert de hoogste macht bij de gemeenschap terug, en het volk heeft het recht soeverein te handelen en de wetgevende macht zelf uit te oefenen of een nieuwe regeringsvorm op te richten, en de hoogste macht - die het volledig en onbeperkt bezit - in nieuwe handen te leggen, geheel zoals het volk wil.' (John Locke, 1690)

Dames, heren, volksvertegenwoordigers, bestuurders,

Een enkel woord vooraf om de verhoudingen helder te krijgen. Wíj zijn soeverein en júllie mogen ons vertegenwoordigen en besturen. Dát is de volgorde. De volgorde is dus niet: jullie besturen ons en wij mogen eens in de vier jaar kiezen; dat is jullie invulling geweest van democratie. Laten we er niet omheen draaien: We willen onze soevereiniteit terug, we willen beter vertegenwoordigd worden en we willen beter bestuurd worden.

Er is al zo veel over geschreven over toenemende onvrede en desinteresse bij kiezers, over teruglopende ledenaantallen politieke partijen, lagere opkomsten bij verkiezingen, ondoorzichtigheid van politieke besluitvorming, monisme en coalitiepolitiek, verplaatsing van de politiek, marginalisering van de Tweede Kamer, overbodigheid van de Eerste Kamer, gesloten, zelfgenoegzame cultuur, partijbenoemingen, verkokering.

Er zijn politici als Bolkestein die de lage opkomst bij verkiezingen zien als een signaal van tevredenheid bij de kiezers. 'Keep on dreaming', Frits, in de oude stadswijken zijn ze zeker het meest tevreden. Er staat nogal wat op het spel, al willen weinigen dat zo zien. Het is niet onwaarschijnlijk dat het aantal zwevende kiezers in 2006 richting 50 % gaat. Net als in de eerste helft van de 20e eeuw kan uiteindelijk weer de democratie kind van de rekening worden. Dat komt door gemakzucht en omdat velen hun belangen aan het bestaande hebben verbonden.

A. We willen onze soevereiniteit terug
Wat is het soeverein volk anno 2002 gegeven? In onze parlementaire democratie controleren we maximaal eens in de vier jaar onze volksvertegenwoordigers én al het beleid van de afgelopen jaren én tegelijkertijd kiezen we onze volksvertegenwoordigers én stemmen voor al het voorgestane beleid van de komende vier jaar. Een wel zeer ruwe invulling van onze volkssoevereiniteit. Hoeveel meer hebben we daarmee nou eigenlijk te zeggen gekregen over het beleid dat ons aangaat, over ingrijpende plannen en maatregelen?

B. We willen beter vertegenwoordigd worden
Eén van de grootste verworvenheden van de Verlichting is de representatieve democratie. Twee eeuwen terug was de gekozen volksvertegenwoordiging een mijlpaal in de democratische ontwikkeling. Maar onze huidige representatieve democratie is niet meer dan een historisch gegroeide vorm. Zo is het niet altijd geweest en zo zal het niet altijd zijn.

Steeds meer klinkt het verwijt van een in zichzelf gekeerde oligarchie van vertegenwoordigers en bestuurders. Wat kan dat 'representeren' in deze tijd nog inhouden? Ook een volksvertegenwoordiging moet 'ruimte, richting, resultaat en rekenschap' bieden (Schnabel). Hoe komt het toch dat we vooral een beeld hebben van ritselen, rechtpraten, risicomijden en regeldrift? Een volksvertegenwoordiging welke niet bereid is periodiek haar wijze van representatie te herzien, is helemaal geen volksvertegenwoordiging.

C. We willen beter bestuurd worden
Bij complexe en samenhangende problemen is een oplossing vanuit verkokerde organisaties een farce. Nederland is een archipel van langs elkaar werkende departementen, diensten en organisaties. Tegenwichten ontbreken. Soms ontploft de boel, zoals in Enschede. Er is nog zoveel verdriet binnen organisaties, zoveel bureaupolitiek, zoveel langs elkaar heen werken, zoveel competentiestrijd.

'Wie mocht ontdekken - wat vrijwel onmogelijk is - hoe beleid wordt gemaakt, die zal zijn verdere leven moeten slijten met een fundamenteel gevoel van onveiligheid.' (Harry Mulisch, 'De ontdekking van de hemel').

Vaak vlucht het bestuur in obligate nota's en rapporten, terwijl uitvoering van eerder genomen besluiten meer op zijn plaats zou zijn. Vlucht het in uniforme regels en regeltjes, terwijl maatwerk en experimenten meer op zijn plaats zou zijn. Leidt polderoverleg en achterkamertjespolitiek tot wangedrochten en teleurstelling terwijl deze tijd schreeuwt om intelligente processen en oplossingen. Lees verder!